توسعه بومی یا توسعه غربی، مسئله این است!

رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در سخنرانی های اخیر خود بعد از نامیدن دهه ی چهارم انقلاب اسلامی به «دهه ی پیشرفت و عدالت» در فرصتهای مختلف به تبیین شاخصه های این هدف و مسیر نیل به آن پرداخته اند. در این میان جمع های دانشگاهی و دیدارهای دانشجویی سهم عمده بیانات معظم له را در این خصوص به خود اختصاص داده است. مقام معظم رهبری در دیدار با دانشگاهیان دانشگاه فردوسی مشهد، یزد، شیراز و اخیرا در دانشگاه کردستان در همین رابطه مطالب بسیار مهمی بیان نموده اند.
نظریه پردازی برای دولت اسلامی، تبیین تفاوت های جهانبینی اسلام و غرب و لزوم بازتعریف الگوی توسعه اسلامی و تشریح شاخصه های الگوی غربی پیشرفت و تناقضات آن با اسلام و ... از اهم مواردی است که ایشان در این دیدارها به بسط و شرح آنها پرداخته اند.
نکته کلیدی و مهمی که رهبری در دیدار اخیر با دانشگاهیان کردستان بر آن تاکید نمودند و موضوع این نوشته است تبیین مختصات و الزامات الگوی حقیقی پیشرفت است. نکات بسیار دقیقی که ایشان در تشریح مرزبندی مفهوم پیشرفت از منظر دو جهانبینی مادی و الهی بیان نمودند برای تحلیل آنچه بر سر جامعه ما، علی الخصوص اقتصاد ما آمده و جهت ترسیم مدل و الگوی اسلامی، ملی و بومی پیشرفت بسیار راه گشاست. همانگونه که حضرت آقا فرموده اند مفهوم حقیقی پیشرفت با مفهوم رایج غربی آن تفاوت ماهوی دارد. این همان تفاوت بنیادین و بسیار مهمی است که سالهاست در سطح کلان مدیریت کشور ما مغفول مانده و متاسفانه موجب خسارات عدیده فرهنگی، سیاسی و اقتصادی شده است. از خاطر نبرده ایم دوران سلطه تکنوکراتیزم بر دولت سازندگی و نیز دوران استیلای تفکر اقتصاد و سیاست بشدت باز! بر دولت اصلاحات را که تحت تاثیر موج جهانی شدن - به مثابه پیچ و مهره قرار گرفتن کشورهای پیرامونی برای حرکت روبه جلوی ماشین سرمایه کشورهای مرکز - ما را به قهقرای تجمل زدگی، مصرف گرایی و فاصله گرفتن از الگوی حقیقی پیشرفت سوق دادند. الگویی که در آن همانگونه که آقا اشاره فرمودند انسان را دو  ساحتی ببینند، نه به عنوان یک موجود صرفا مادی؛ الگویی که در آن شرایط تاریخی، جغرافیایی، سیاسی – انسانی و فرهنگی مان لحاظ شده باشد؛ الگویی که نه بر مبنای معرفتیِ ملحدانه و تکثرگرایانه و اخلاقیِ مبتذلانه ی غرب بلکه بر مبنای اعتقادی، توحیدی و اخلاقی، الهی شکل گرفته باشد؛ الگویی که در آن افزایش درآمد ناخالص ملی در کنار بی عدالتی و فاصله طبقاتی فاحش شاخص پیشرفت تلقی نشود؛ الگویی که در آن رابطه اقتصادی – سیاسی با کشورهای بزرگ، حتی به قیمت ذلالت و خدشه به استقلال، پیشرفت به حساب نیاید و الگویی که اگر از مدل توسعه غربی بهره ای هم می برد، فقط آنچه با اعتقادات بر حق اسلامی مان مانعه الجمع نیست را وام بگیرد.
متاسفانه در سالهایی که از انقلاب اسلامی پشت سر گذاشته ایم، محافل علمی ما علی الخصوص در زمینه علوم انسانی فاقد پتانسیل لازم برای طرح ریزی چنین الگوی بومی و ارزشی از پیشرفت و توسعه و نظریه پردازی و تولید علم مورد نیاز در این زمینه ها بوده اند. شاید یکی از مهمترین دلایل این فقدان عدم وقوع انقلاب فرهنگی حقیقی، آنگونه که مورد نیاز حوزه علوم انسانی دانشگاهی ماست، باشد. آخر چگونه می توان از دانشگاه هایی که در کلاسهای رشته هایی اساسی و مهمش مانند علوم سیاسی، اقتصاد، جامعه شناسی و ... فقط و فقط ترجمه هایی بدون حتی اندکی خلاقیت از آراء و نظریات متفکران غربی تدریس می شود، انتظار ارائه الگوی پیشرفت بومی و ارزشی داشت. در دانشگاه هایی که سیر ممالک توسعه نیافته در مسیر جهانی شدن به سوی مدل توسعه یافتگی غربی، همواره سیری جبری و گریزناپذیر تلقی می شود؛ در دانشگاه هایی که اساتیدش همراستا با تاکتیک  مزورانه غرب درمورد ارزشگذاری غربی بر مفهوم توسعه، تقسیم کشورها به توسعه یافته، در حال توسعه و توسعه نیافته را وحی منزل می دانند؛ در دانشگاه هایی که حتی گاهی برخی دانشجویانش آنقدر از مرحله پرت می افتند که همصدا با میرزا ملکم های زمانه، دم از همرنگ شدن فرهنگمان با غرب برای حرکت به سوی توسعه یافتگی می زنند، در این دانشگاه ها نمی توان حتی به این راحتی ها از الگوی توسعه و پیشرفت بومی حرف زد، چه رسد به اینکه بخواهیم این الگو را طرح ریزی کنیم.
و چه بجا مقام معظم رهبری در فرمایشاتشان به این نکته مبنایی اشاره نموده اند که «تولید علم» از الزامات گفتمان جدید پیشرفت است و اینکه فرموده اند «باید شتاب حرکت علمی خود را در همه عرصه ها هر چه بیشتر افزایش دهیم و با نظریه پردازی در علوم مختلف از جمله علوم انسانی، به دانش بشری بیافزاییم و لازم است توجه به تولید علم در تبیین الگوی پیشرفت ملی مورد توجه کامل باشد». البته تاکید ایشان بر حل مشکلات علوم انسانی بارها در سخنان معظم له تکرار شده ولی متاسفانه یا گوش شنوایی برای شنیدن فرامین ایشان در میان مجریان امر نبوده است و یا دست توانایی برای برداشتن این وزنه سنگین از سر راه تولید علم بومی در کشور.
با توجه به آنچه که گفته شد و برهه ای از زمان که در آن قرار داریم و به انتخابات دهم نزدیک می شویم شایسته است اقشار مختلف جامعه علی الخصوص ما دانشجویان که همواره در نتیجه انتخابات مؤثر بوده ایم، بیش از پیش در فرمایشات مقام معظم رهبری تامل و تعمق نمایم و آنرا منهاج راه قرار دهیم. باید دقت کنیم و ببینیم شعارهای کاندیدا ها و مهمتر از آن عملکرد گذشته شان در زمینه های اقتصادی، سیاسی و علمی چه نسبتی با فرمایشات ایشان دارد. به امید اینکه رئیس جمهور آینده هر چه بیشتر در پیروی از خط مشی های مدبرانه معظم له کوشا باشد.
باشد که دیگر مانند آنچه در برخی دوره های گذشته رخ داد ندای هل من ناصر ایشان بدون لبیک نماند.