پرونده/ دکتر سروش؛ از آغاز تا انتها

لینکهایی که در این صفحه به ترتیب قرار داده شده، در واقع تحقیق کلاسی بنده درباره عبدالکریم سروش بوده اند. سعی کرده ام در این تحقیق با بررسی مختصر سه نظریه مهم سروش یک سیر سروش شناسی مختصر و کاربردی ارائه نمایم. لازم به ذکر است مقالات موجود در این تحقیق همگی بازبینی عمقی و ویرایش شده اند. اگر دوستان از این مطالب جایی استفاده نموده اند، لطفا تغییرات را لحاظ کنند.

مروری بر آثار، تفکرات و نظریات عبدالکریم سروش 

مقالاتی که لینکشان را در یادداشت حاضر ملاحظه می کنید سلسله نوشته هایی هستند که در اصل تحقیق کلاسی* بنده در مقطع کارشناسی ارشد علوم سیاسی بوده اند و به نیت بازشناسی امهات نظریات و تفکرات حسین حاج فرج دباغ یا همان دکتر عبدالکریم سروش و نیز سیری در کتب وی نگاشته شده اند. این یادداشتها هرچند بیشتر رنگ و بویی فلسفی-کلامی دارند تا اندیشه سیاسی ولی از باب موضوعات اساسی محل بحث و نیز نظر به اینکه حکمت سیاسی ما بر مبنای اعتقادات دینی مان قوام یافته است، می توان گفت اتفاقا خیلی هم سیاسی هستند. من برای اینکه بتوانم این تحقیق را وبلاگی کنم، آن را به یادداشتهایی مستقل و موضوع‌مند تقسیم نمودم و به صورت یک سیر سروش شناسی درش آوردم. ذکر این نکته ضروری است که اغلب مباحث تحقیق حاضر بر اساس آثار بسیار ارزنده جناب آقای دکتر محمود نبویان و جناب آقای دکتر محمدحسین زاده تدوین شده اند. لذا تمامی خوانندگان محترم را به مراجعه به کتب این بزرگواران توصیه می نمایم. آدرس دقیق منابع در انتهای هر یادداشت ذکر شده است، ضمنا شایسته است این نوشته ها به ترتیب خوانده شوند:

١.پدران معنوی عبدالکریم سروش

این یادداشت که حکم مقدمه تحقیق بنده را دارد به منظور منشاء شناسی تفکرات سروش نوشته شده است. همانطور که خود سروش هم تلویحا معترف است بسیاری از نظرات وی متعلق به کلام مسیحیت دوره رنسانس می باشند.

٢.صراطهای مستقیم فرزند پلورالیزم دینی

در این یادداشت پس از بررسی پلورالیزم دینی جان هیک، کلیتا به نظریه صراطهای مستقیم سروش پرداخته شده است ولی نقد تفصیلی این نظریه در یادداشتهای بعدی و به واسطه نقد دو نظریه دیگر وی که مقدمات نظریه اولی و اصلی او یعنی همان صراطها هستند، محقق خواهد شد.

٣.قبض و بسط تئوریک شریعت فرزند هرمنوتیک رمانتیک

سروش برای اثبات نظریه اصلی خود یعنی صراطهای مستقیم ده برهان اقامه نموده است که یکی از مهمترین آنها نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت اوست. در این یادداشت به نقد این نظریه که در واقع یک نظریه هرمنوتیکی است پرداخته شده است.

۴.بسط تجربه نبوی فرزند تجربه دینی

برهان دیگر سروش در اثبات صراطهای مستقیم بر مبنای نظریه تجربه دینی مطرح شده است. سروش اخیرا این نظریه را در مصاحبه ای با رادیو هلند عمق بیشتری داده و چه بسا از آن عبور کرده باشد. در این یادداشت به هر دو وجه نظریات سروش حول محورهایی مانند وحی و تجربه دینی پرداخته شده است.

۵.سروش، حقانیت ادیان و مسئله نجات

این نوشته تقریبا آخرین نوشته درباره تفکرات سروش در سیر سروش شناسی ماست و اصولا به این خاطر نوشته شده است که پس از نقد نظرات سروش درباب تکثرگرایی دینی،‌ نظر اسلام ناب را هم در اختیار مخاطبان گرامی قرار داده باشم.

۶.چرا سروش؟!

در چند یادداشت فوق سعی نموده ام تا آراء و نظرات عبدالکریم سروش را به شکلی استدلالی و برهانی نقد و بررسی نمایم. اما سؤال مهمی که در نهایت بی پاسخ مانده است این که چرا نظرات چنین فردی با چنان اعتقاداتی بعضا با اقبال مواجه شده اند؟! این نوشته پاسخی است مفصل و مستدل به این سؤال بسیار مهم.

پی نوشت:

* بد نیست بدانید استادی که این موضوع را شاید به منظور تبلیغ و ترویج نظرات سروش در کلاس مطرح کرده بود پس از اینکه بنده تحقیقم را ارائه دادم، آزاداندیشانه بخش اعظم مطالب من را تایید نمود و بر اغلب نقدهای تحقیقم نسبت به سروش صحه گذاشت. گویی تا کنون هر چه درباره سروش خوانده یا شنیده بود تعریف و تایید بود و بس که به واقع هم بسیاری از طرفداران سروش همینگونه اند و من به این موضوع در یادداشت چرا سروش؟! به نفصیل پرداخته ام. البته هرچند این مسئله در جای خود جای تاسف دارد ولی نباید از نظر دور داشت که رفتاری اینچنین، آن هم از جانب یک دکترای علوم سیاسی و در مقابل یک دانشجوی تازه کار، بسی جای تحسین دارد.ای کاش همه اساتید ما اینگونه می بودند. من در همین مقطع کارشناسی ارشد اساتیدی داشتم که درست برعکس ایشان عمل کردند و آبروی هر چه آزادی و آزاداندیشی است را بردند.